Các nhà khoa học cảnh báo siêu ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc tại Campuchia đã lan sang Việt Nam. Nó đe dọa mục tiêu của chính phủ, xóa sổ hoàn toàn bệnh sốt rét vào năm 2030.

Hồi tháng 1 vừa qua, siêu ký sinh trùng sốt rét này đã xuất hiện tại Campuchia, Lào, Đông Bắc Thái Lan. Mới đây, một nhóm nhà khoa học đã tuyên bố ký sinh trùng này đã lan sang Việt nam và nơi xuất hiện đầu tiên là ở Bình Phước.

Bác sĩ Nguyễn Khánh Hòa (từ Canada) cũng đã xác nhận thông tin này là khá chính xác. Tạp chí Y khoa Lancet cũng nêu ra tỷ lệ “thất bại trong điều trị” sốt rét tại Việt Nam đang có sự gia tăng đáng báo động.

Đông Nam Á là khu vực thứ hai sau châu Phi xuất hiện siêu ký sinh trùng sốt rét này. Các nhà khoa học lo ngại nó sẽ lan rộng và đe dọa toàn cầu nếu không được kiểm soát.

Trong những năm gần đây, các nhà khoa học đã đặc biệt chú ý đến một chủng sốt rét, gọi là P falciparum, đang lan rộng ở Đông Nam Á. P falciparum được gọi là siêu ký sinh trùng sốt rét, bởi khả năng kháng cả 2 loại thuốc điều trị tốt nhất hiện tại là artemisinin và piperaquine. Trước đây, ký sinh trùng sốt rét cũng đã từng kháng được một loại thuốc đặc hiệu là chloroquine.

Giáo sư Arjen Dondorp, tác giả chính nghiên cứu đến từ Đơn vị Nghiên cứu Y học Nhiệt đới Mahidol-Oxford Thái Lan, cho biết tỷ lệ điều trị sốt rét thất bại ở Việt Nam là khoảng 1/3.

Vài năm trước, Campuchia đã được xác định là một điểm nóng bùng phát của siêu ký sinh trùng sốt rét P falciparum. Từ đó, sốt rét kháng thuốc đã lan sang Thái Lan và Lào. Bây giờ, một nhóm các chuyên gia đã xác nhận chủng siêu ký sinh trùng này xuất hiện tại Việt Nam.

Theo nghiên cứu, 86 trong số 152 mẫu di truyền phân lập từ ký sinh trùng P falciparum tại Bình Phước có sự xuất hiện của gen đột biến C580Y, cùng loại với siêu ký sinh trùng tại Campuchia, Lào và Thái Lan. Nó chứng tỏ P falciparum đã lây lan quanh khu vực tiểu vùng sông Mekong.

Điều trị được tính là thất bại với sốt rét, khi thuốc không đáp ứng việc hạn chế biến chứng sốt, vàng da, tổn thương nội tạng, thiếu máu, động kinh, hôn mê và nặng nhất là tử vong.

Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm Đông Nam Á có khoảng 1,5 triệu người mắc sốt rét. Trong đó, khoảng 600 người tử vong.

Năm 2016, Bộ Y tế Việt Nam báo cáo khoảng 4.000 trường hợp mắc sốt rét, giảm tới 52% so với năm 2015. Chính phủ đã đặt mục tiêu xóa sổ sốt rét vào năm 2030.

Với thông tin mới nhất về siêu ký sinh trùng sốt rét lan sang Việt Nam, số ca tử vong vì nó có thể sẽ tăng mạnh nếu không có chiến lược phòng bệnh hiệu quả.

Thanh Thanh (TH)